Aflevering 1: de interieurklanken
De richtingaanwijzers, gordelverklikker, piepjes van de achteruitrijradar, enz.: deze klanken bepalen het ritme van elke rit die een bestuurder maakt. Ze maken deel uit van zijn dagelijks leven. Maar hoewel ze misschien onschuldig lijken, zijn ze in werkelijkheid het resultaat van hard werk. William Rodriguez, Experience Manager bij de Designafdeling van Renault, vertelt ons over de uitdagingen en het creatieve proces achter de ontwikkeling van klanken in de Renault-modellen van vandaag en morgen.
Waarom werken aan de geluiden die je in een auto hoort? Over welke geluiden gaat het precies? En hoe maak je die geluiden? Allemaal vragen die je je niet elke dag stelt. Toch zijn ze cruciaal voor de totaalervaring aan boord van een voertuig. Ze zijn dus van fundamenteel belang voor de Designafdeling van Renault. In de eerste plaats opdat de bestuurder goed begrijpt wat de geluiden vertellen. Maar ook voor het merk, dat met deze geluidselementen zijn identiteit kan versterken.
“Een auto is een instrument dat je moet stemmen. Hij maakt abstracte geluiden die goed begrepen moeten worden. We maken geen muziek, we brengen boodschappen over met een esthetische bedoeling, waarbij we het DNA van het merk respecteren en versterken.”
William Rodriguez, Experience Manager bij de Designafdeling van Renault
Geluid met een doel
Het geluidsdesign in de cockpit omvat drie grote geluidsfamilies. Zogenaamde ‘regelgevende’ geluiden die informeren of waarschuwen, zoals richtingaanwijzers of een gordelverklikker. Rijhulpgeluiden zoals de achteruitrijradar of de rijstrookwaarschuwing. En tot slot de zogenaamde ‘multimedia’-geluiden, die inspelen op de acties op het centrale scherm.
Het is om diverse redenen belangrijk een geluidsdesignstrategie uit te werken.
Ten eerste om een unieke gebruikerservaring aan te bieden, door de juiste balans te vinden tussen geluid en andere visuele of haptische prikkels. Deze geluiden moeten uiteraard aangenaam zijn voor de gebruiker, maar ook de juiste berichten doorgeven: informeren, bevestigen, verwittigen, waarschuwen. Instinctief geïnterpreteerd stellen ze de bestuurder in staat om zijn gedrag adequaat aan te passen.
Vervolgens om een typische klankwereld te scheppen die specifiek is voor het merk Renault. Het geheel van geluidselementen in het interieur en de schermen van de voertuigen maken het mogelijk om de merkidentiteit te versterken, zoals een lichtsignatuur of een reclameslogan.
Het doel is emoties op te wekken door een positieve en aangename rijervaring te bieden die aansluit bij het geluid.
“We hebben bijzondere aandacht besteed aan de iconische klanken om een echte Renault-identiteitskaart te creëren. Wat de artistieke richting betreft, wilden we dat de klanken van Renault samenhingen met de identiteit van het merk: uiteraard betekenisvol maar ook welwillend, positief en leuk,” aldus William Rodriguez.
Geluid van de toekomst
De afdeling gebruikerservaring van Renault Design werkt momenteel aan een gloednieuwe generatie interieurklanken, die van de seriemodellen die de komende jaren het levenslicht zullen zien, te beginnen met Mégane E-TECH Electric. Net als bij een klassiek industrieel designproces wordt aan het geluidsdesign gewerkt op basis van ‘geluidssketches’ die voor elk geluid worden gemaakt, volgens de globale artistieke richting en het type boodschap dat moet worden overgebracht.
Dit werk wordt uitgevoerd op basis van een geluidsbibliotheek, die bestaat uit geregistreerde geluidseffecten. Om welwillendheid te belichamen en aangename klanken te componeren werd de natuur al snel de belangrijkste inspiratiebron. “We werkten met een palet klanken geïnspireerd op de natuur: geluiden van tegen elkaar schurende stukjes hout, percussie, uitstromende zaden, waterdruppels… ”
Vervolgens worden deze geluidsmaterialen gestileerd en gemixt met geluidsverwerkingssoftware en daarna getest door doelgebruikers die hun beleving kenbaar maken. Zo wordt de ene klank te “donker”, te “droog”, de andere te “plastisch” of te “melodieus” bevonden.
Afhankelijk van de feedback van de gebruikers worden de geluiden bewerkt, gebeeldhouwd, bijgeslepen, geknipt … door ervoor te zorgen dat ze steeds beantwoorden aan de vooraf vastgelegde strategie, gebaseerd op welwillendheid, en aan het oorspronkelijke bestek. Dit alles in nauwe samenwerking met andere afdelingen zoals Product, Engineering en Marketing.
De volledige vernieuwing van het geluidsdesign voor de toekomstige modellen van Renault is bijna klaar. Het resultaat zal vanaf volgend jaar te horen zijn in de nieuwe modellen van het gamma.
RENAULT, IN HARMONIE MET HET GELUID
Aflevering 2: de stem van elektrische voertuigen
Van bij het begin van de ontwikkeling van de eerste elektrische modellen van Renault rezen er enkele nieuwe en boeiende vragen over hun typische werkingsstilte. Hoe kunnen we voetgangers waarschuwen dat er een voertuig aankomt dat nauwelijks lawaai maakt? Hoe maak je een doeltreffend en vriendelijk waarschuwingsgeluid? Hoe maak je een typisch geluid voor elektrische wagens dat toch eigen is aan het merk? Laurent Worms, verantwoordelijk voor de audiostrategie bij Renault Group, vertelt ons in detail hoe een dergelijk geluid wordt gemaakt, VSP genaamd. En om de stem van de elektrische voertuigen van de toekomst te ontdekken, moet u een bezoek brengen aan het Ircam (instituut voor onderzoek en coördinatie van akoestiek/muziek), een historische partner van Renault Group.
Geluid toevoegen aan een elektrische wagen die van nature stil is en dus geen geluidsoverlast produceert, lijkt paradoxaal. Maar het is noodzakelijk voor de veiligheid. Zonder waarschuwingsgeluid van buitenaf zouden voetgangers elektrische voertuigen niet horen aankomen tegen lage snelheid. Ook de bestuurders geven overigens aan dat ze in alle omstandigheden hoorbaar moeten zijn, vooral in de stad. Deze waarschuwing, VSP (Vehicule Sound for Pedestrians, of waarschuwingsgeluid voor voetgangers), is verplicht op elektrische voertuigen. Ze moet dus een van de ontwikkelingsparameters zijn. Hoewel ‘waarschuwen door gerust te stellen’ de prioriteit is, bieden de uitdagingen van het geluidsdesign heel wat andere boeiende mogelijkheden en wegen.
“Wat opvalt aan boord van een elektrische auto, is zijn stilte. Daarom willen we die stilte een stem geven. ”
Laurent Worms, Verantwoordelijke voor de audiostrategie, Renault Group
Het geluid van de stilte
Al bij zijn eerste elektrische concept cars was Renault pionier in de ontwikkeling van een specifiek VSP. In 2012 werd het project geconcretiseerd met de seriemodellen van ZOE, waarvan het waarschuwingsgeluid moest betekenen: “ik ben elektrisch, ik ben vooruitstrevend, ik ben een Renault”. Maar er was nood aan een klank die ook verbonden was met Renault en zijn welwillende waarden, gericht op de mens. Een klank die later ook op de andere elektrische modellen van Renault zou worden toegepast. “Het idee is natuurlijk om voetgangers te waarschuwen zonder hen bang te maken! Tegelijk moeten we deze waarschuwing positief koppelen aan de elektrische auto en het merk Renault. ” verduidelijkt Laurent Worms.
Vandaag werkt Renault aan een nieuwe generatie elektrische modellen, die onder meer gebaseerd zullen zijn op de showcars Mégane eVision en R5 Prototype. Het gaat erom aan te knopen bij het verleden en voor deze wagens het buitengeluid van morgen uit te vinden. Een geluid dat net als de eerste modellen wordt ontwikkeld in de studio’s en de gedempte labo’s van Ircam (instituut voor onderzoek en coördinatie akoestiek/muziek, Parijs) en zijn onderzoeksteam Perception & Design Sonores (PDS).
Een goed geschreven partituur, goed gestemde instrumenten
Want geluidsdesign is teamwerk. Het vraagt om visie en techniciteit, geduld en zorgvuldigheid. Het verenigt tal van disciplines van Renault Group, waaronder Product, Design en Engineering. Het mobiliseert ook externe partners en deskundigen om tot de creatie van een VSP te komen. Een goede gelegenheid om eraan te herinneren dat het partnerschap tussen Renault Group en Ircam van start ging in 1994, lang voordat Renault ervoor koos om zijn toekomstige wagens elektrisch te maken. Sindsdien heeft deze historische link blijkbaar voor enkele roepingen gezorgd: Laurent Worms en andere medewerkers leerden het vak bij Ircam, voordat ze bij Renault kwamen werken aan toegepaste akoestiek.
“Mijn taak bestaat erin een koers te bepalen. Ik baseer me op de rijke feedback van onze klanten en op de huidige trends om het bestek op te stellen, door de gewenste sferen en evocaties te beschrijven in lijn met ons merk-DNA. ”
Laurent Worms
Voor de klanken van de toekomstige elektrische modellen van Renault moesten we de historische link met de vorige realisaties behouden en tegelijk evolueren. Ircam beschikt over knowhow op het vlak van fundamenteel onderzoek, akoestiek, muziek en geluid die bijzonder gewaardeerd wordt voor dit soort industriële toepassingen en de beperkingen ervan. Onder leiding van Nicolas Misdariis, onderzoeksdirecteur en verantwoordelijke van het PDS-team, en Andrea Cera, componist en geluidsontwerper die al vele jaren verbonden is aan het PDS-team en zich o.a. bezighoudt met geluidsdesign voor auto’s, kon het werk beginnen.
De eerste stap van een project van deze omvang bestaat erin de industriële behoeften te begrijpen, zowel vanuit technisch, ergonomisch, functioneel als identitair oogpunt. Met andere woorden: wat is de vereiste en gewenste persoonlijkheid voor het buitengeluid?
De overdracht van deze initiële gegevens gebeurt door middel van toelichtingssessies (briefings) over de verschillende dimensies op basis van dragers zoals woorden, beelden, geluidsreferenties of zelfs geluiden, die elk op hun eigen manier uitdrukking geven aan de evocaties en emoties waarnaar wordt gestreefd bij het toekomstige geluidsdesignwerk.
“Omdat dit werk kadert in een lange geschiedenis van samenwerking, profiteert het van meer dan tien jaar ervaring en gebruik om sterke concepten zoals intrusiviteit te definiëren en te consolideren. Het doel is te voorzien in een essentiële behoefte aan geluidsvriendelijkheid: zo weinig mogelijk storend interieurgeluid, voor meer discretie en comfort. ”
Nicolas Misdariis
Vervolgens moeten de geformuleerde intenties worden vertaald door geluidsmaterialen te produceren met behulp van echte (opgenomen) instrumenten en geluiden of door middel van computersynthese van alle stukken, waarbij de fundamentele harmonische regels worden toegepast. We weten bijvoorbeeld dat een majeur of consonant akkoord – beter dan een ander – een gevoel van rust of vreugde zal oproepen… Omgekeerd zal zelfs een licht dissonant akkoord onmiddellijk een spanning suggereren… Opletten dus! Een dualiteit die handig is voor een geluid zoals een VSP.